Andrzej Krzanowski (1951-1990) studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach – kompozycję pod kierunkiem Henryka Mikołaja Góreckiego oraz grę na akordeonie pod kierunkiem Joachima Pichury. W1976 roku został zatrudniony w macierzystej uczelni jako asystent w klasie akordeonu. W tym samym roku rozpoczął działalność artystyczną jako kompozytor oraz solista akordeonista specjalizujący się w wykonywaniu muzyki współczesnej, w tym własnych kompozycji. Wystąpił na licznych festiwalach, takich jak I Międzynarodowy Festiwal Akordeonowy w Digne-les-Bains, Dresdner Musikfestspiele, Musikprotokoll w Grazu, XV Międzynarodowy Festiwal w Pontino, Gaudeamus Music Week, Gulbenkian Contemporary Music Festival w Lizbonie, Musica 83 w Strasburgu i wielu innych. W latach 1984 i 1986 wykładał na Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt, a w roku 1987 na międzynarodowych kursach Letniej Akademii Time of Music w Viitasaari w Finlandii. Był laureatem Nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1985) oraz zdobywcą wielu nagród w konkursach kompozytorskich, m.in. I nagrody w Konkursie Kompozytorskim Naczelnej Redakcji Muzycznej Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie (1975), II nagrody w XIX Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich (1976), I nagrody w Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego w Krakowie (1976), dwukrotnie III nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Carla Marii von Webera w Dreźnie (1978, 1979), wyróżnienia w Konkursie Kompozytorskim w Stalowej Woli (1978), wyróżnienia w Międzynarodowym Konkursie Fundacji Gaudeamus (1979), III nagrody w Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego (1980), I nagrody w I Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Digne-les-Bains (1981), I nagrody w Konkursie Kompozytorskim na utwór na organy solo w Kamieniu Pomorskim (1985), II nagrody w Ogólnopolskim Konkursie Kompozycji Akordeonowych w Rzeszowie (1985), II nagrody w IV Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Ankonie (1985), II nagrody w Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Digne-les-Bains (1987). Poza pracą artystyczną i pedagogiczną Andrzej Krzanowski zajmował się także działalnością społeczną – był aktywnym członkiem Oddziału Związku Kompozytorów Polskich w Katowicach, a w latach 1987-1990 prezesem Oddziału. W ramach działalności związkowej organizował liczne koncerty muzyki współczesnej.
*
Andrzej Krzanowski został zaliczony przez publicystów swego pokolenia do tzw. Pokolenia’51 – grupy rówieśniczej, która wspólnie debiutowała na ważnych forach prezentacji polskiej muzyki współczesnej: festiwalu Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli oraz Spotkaniach Muzycznych w Baranowie Sandomierskim. Wspólnie z kolegami kompozytorami z katowickiej uczelni: Eugeniuszem Knapikiem i Aleksandrem Lasoniem oraz pochodzącym z Warszawy Pawłem Szymańskim tworzył zwrot stylistyczny w muzyce polskiej lat 90., nazwany nowym romantyzmem. Pisał – a przychodziło mu to z niezwykłą łatwością – muzykę bardzo emocjonalną, nie stroniącą niekiedy od demonstracyjnego wręcz sentymentalizmu, obfitującą w plakatowe środki wyrazu, wykorzystującą szerokie spektrum technik, od postawangardowych (aleatoryzm) do neoklasycznych (faktury chorałowe, cytaty z muzyki dawnej). Charakterystyczną cechą sztandarowych utworów Krzanowskiego, którymi są Audycje na różne składy, jest multimedialność. Kompozytor stosował w nich zarówno grę na instrumentach, jak i śpiew w technice tradycyjnej bądź awangardowej, recytację poezji, efekty świetlne i video. Kompozycje akordeonowe, które pisał głównie dla siebie samego, są bardziej jednolite stylistycznie, a przy tym mniej teatralne. Wiele z nich stanowi rodzaj intymnego dziennika – w tytułach i materii dźwiękowej ukryte są zapisy na temat małżeństwa, rodziny, rodzimego pejzażu. Tak jest w niespełna ośmiominutowej miniaturze Wiatr niesie echo po polanie z 1981 roku, odwołującej się do bliskiej Krzanowskiemu scenerii Beskidu Śląskiego. Obecne są w niej delikatne odniesienia do folkloru góralskiego. Utwór składa się z trzech odcinków zatytułowanych Echo, Wiatr, Polana. Motywem przewodnim pierwszego, spokojnego ogniwa kompozycji są „puste” kwinty, stopniowo dopełniane pasmem brzmień dysonansowych; ogniwo drugie ma charakter dynamiczny; oba instrumenty współdziałają w nim w realizacji skomplikowanych przebiegów rytmicznych; ogniwo trzecie łączy w rozmaitych konfiguracjach oba charaktery: statyczny i dynamiczny; końcówka wybrzmiewa al niente, niczym echo.
Andrzej Krzanowski opracowywał często swoje utwory równocześnie w kilku wersjach obsadowych. Tak jest i w przypadku utworu Wiatr niesie echo po polanie: pierwsza wersja kompozycji jest napisana na dwa akordeony, druga – na akordeon i klawesyn amplifikowany.
Magdalena Dziadek